Hayattaki şanslar ikiye ayrılır. Dünyadaki açıklamalar. Bir ilişkinin tarafı olan insanlar. Çamaşırlar. Yollar. Modlar. Her şey önce ikiye ayrılır sonra dallanıp budaklanır. Ama her şey önce ikiye ayrılır. .
Açıklamalar mesela; neden sonuç ilişkisi olanlarla arasında korelasyon bulunanlar olarak ikiye ayrılır. Neden sonuç ilişkisinde genel olarak bir eylemin başka bir sonuca yol açmasını bekleriz. Kara bulutların yağmur çağırmasını, elimizin temiz olması için onu yıkamamızın gerekmesini, önünde durduğumuz eşikten geçebilmek için kapıların açılmasını.
Bir de aralarında korelasyon bulunan eylem ve durumlar söz konusudur. Örneğin sadece varlıkları ile ruh halinizi arttırabilen insanlar vardır. Söz konusu duygu zaten başka sebeplerden dolayı oradadır ama bu insanlar yaptıkları veya yapmadıkları ile, soruları ile gölgeleri ile o modu arttırıp eksiltebilirler ve durum tekrar da edebilir. Bu şekilde açıklanan olaylar ve ilişkili duygu durumlarına ise aralarında korelasyon bulunan durumların açıklaması denilir.
Sonra?
Sonra işte düzen bozucular vardır. Dediğim dedikler. Benim istediğim olsuncular. Hayatı yaratıcısından daha iyi bildiğini iddia edenler. Kendi afiyet hallerini ancak bir başkasının bu iyilik halinden yoksun oluşuna bağlayanlar.
Sonra?
Sonra bunlar bu habis hislerinde kalamazlar da eyleme geçerler. Uçan kuşun sol ayağının bileğindeki tek açık renkli tüyden tut, insanın bedeninden çıkan sıvıların sınıflandırılıp çıktığı zaman dilimine kadar hassas bir terazide; kendi bildikleri niyetler üzerine, şeylerin arasındaki korelasyonu ya da bağlılık ilişkisini ters yüz eden biçimde; okurlar, yazarlar, üflerler.
Sonra?
Olmayacak olan olabilir. Bağlar çözülebilir. Kendi yolunda gidenler bağlanabilir. Acı çekenin acı çektiği sebep, afiyet içinde olanın şimdiye kadar kendiyle beraber getirdiği irade bozulabilir. Olabilir. Bu da yaratıcının izni çerçevesindedir ama ilişkiler yaradanın kurduğu sistemin dışına çıkarak bozulabilir. Yaratıcı, kullarının bazılarına düzen bozma yetkisine ilişkin gizli ilmi, bazılarına bu bozukluğu göze almanın haset dolu arzusunu, bazılarına şeylerin kendi içindeki düzenine ilişkin sabır ve tahammülün yoksunluğunu vermiştir.
Sonra?
Sonrası olaylar, sebepler ve sonuçlar arasındaki nedensiz ilişkidir. Anlamsız düzensizlik. Sonrası bir hastane koridorunda, ömrünün son anında yetiştirilmiş bir hastanın doktoruna ait son sözlere ilişkin olabilir. “Bu adam/kadın ölmezdi, siz ne yaptınız?”
Bizde olmayan, onda da olmasın istedik ya da ona olanın bizde olmayışı, onun onda olmasından kaynaklı zannettik, diyemezler. Ama bunu, yer kabuğu yer altı sularının varlığından ne kadar eminse ve bunu bilirse, öyle emin bir biçimde bilirler.